Functional phonetics: prosodic methods of text expressive reading
UDC 811.512.122’36
The actual problems of functional phonetics are considered in this article. The object of the research is particularly the problem of a common function of intonation components in speech. Such intonation components as speech melody, rhythm, pausation, stylistic colouring and expressiveness play a special role in all areas of speech stylistics. The intonation research from this point of view gives us the opportunity to draw scientific conclusions about cognitive and esthetic value of human speech.
It is noted in the article that scientific-theoretical problems of the object of the functional phonetics research are many-sided; their solving is a main aim of the modern Kazakh linguistics. The nature of speech, and especially the function of sound is very difficult. Therefore consideration of word phonetics as an intellectual, psychophysical, psycholinguistic and esthetic phenomenon became the main purpose of the current article.
Key words: intonation, prosodic methods, associative experiment, stylistic colouring, syntagma, rhythm
ӘӨЖ 811.512.122’36
С. Ш. Ақымбек (Алматы қ., Қазақстан)
ФУНКЦИОНАЛДЫ ФОНЕТИКА: МӘТІНДІ МӘНЕРЛЕП ОҚУДЫҢ ПРОСОДИКАЛЫҚ ТӘСІЛДЕРІ
Бұл мақалада функционалды фонетика мәселесінің көкейкесті мәселесі қарастырылады. Атап айтқанда, интонацияның компоненттері сөйлеу ағымында біртұтас функция атқаратыны зерттеу нысанына алынды. Интонацияның әуен, ырғақ, кідіріс, қарқын сияқты танымдық тәсілдер қолданыс тілі стилистикасының барлық саласында өзінің стильдік бояуымен, көркемдігімен ерекше рөл атқарады. Интонацияны осы тұрғыдан зерттеу тереңдетіп қарастыру арқылы адам сөзі танымдық және эстетикалық мәніне ғылыми тұжырым жасау көзделінді.
Бұл мақалада бұл салаға қатысты зерттелінбеген істер мен проблемалар өте көп, функционалды фонетика саласының зерттеу нысаны, оған қатысты ғылыми-теориялық мәселелер, жалпы ғылыми теориясын жасау, практикалық мәнін ашу, мақсаты мен міндеттерін көрсету – бүгінгі қазақ тіл ғылымының кезек күттірмейтін міндеттерінің бастылары. Сөз сөйлеу әсіресе дыбыстаудың функциясының табиғаты өте күрделі. Сондықтан сөздің дыбысталуының интеллектуалдық, психофизиологиялық, психолингвистикалық, эстетикалық құбылыс ретінде тану оның маңызды сипатын анықтауда басты міндет ретінде алынады.
Түйін сөздер: интонация, просодикалық тәсілдер, ассоциативтік эксперимент, стильдік бояу, синтагма, ырғақ